Iedere actie van de overheid zou moeten leiden tot meerwaarde voor de samenleving. Dát is ten diepste de bedoeling. Daarom bestaat de overheid. Zonder meerwaarde is er geen bestaansrecht meer.
Er gaat een heleboel goed. Ik ben oprecht van mening dat we best wat meer waardering voor de overheid mogen hebben. Vergelijk Nederland met andere landen en zie waar we het zo slecht nog niet doen. Ik ben óók van mening dat er nog heel veel beter moet. (En ja, ik weet dat ik daarvoor altijd net iets meer handen op elkaar krijg, maar daar gaat het me echt niet om.)
Het moet beter, het kan beter én: verbeteren kent alleen maar winnaars. Iedereen wordt er beter van. Ambtenaren ervaren meer werkplezier en voldoening zodra ze ervaren dat hun werk ertoe doet. (Geldt trouwens niet alleen voor ambtenaren, geldt voor iedereen.) De politiek behaalt meer resultaten en krijgt meer waardering en vertrouwen van de kiezer. En die kiezer die krijgt meer meerwaarde, meer vertrouwen in de politiek en in de samenleving en ervaart daardoor ook meer geluk en tevredenheid. Er zijn géén verliezers.
Maar als het allemaal zo mooi is, en ogenschijnlijk zo gemakkelijk, waarom lukt het dan toch niet?
Het antwoord is: dat hebben we aan onszelf te danken. Aan hoe wij als mensen in elkaar zitten. Wij worden namelijk gemakkelijker gedreven door angst dan door liefde. Wij, burgers én politicy én ambtenaren, hebben allemaal behoefte aan zekerheid en veiligheid. We willen niet afgerekend worden op fouten. En dus gaan we fouten vermijden. We kiezen niet alleen voor zekerheid, we kiezen ook voor populisme. Voor de tribune is het gemakkelijk om commentaar te leveren. Maar zelf in de arena staan doen we liever niet.
En zo kent Nederland ongeveer 16 miljoen commentatoren (de anderen zijn ambtenaar of politicy 😊 )die zich eventjes wat beter voelen als ze een overheid (politiek of ambtenaren) even kunnen afkraken. Gewoon, vanuit de luie stoel. Lekker veilig. En we kraken niet alleen de fouten die gemaakt worden af. Nee, we kraken óók alle initiatieven die níet genomen worden af. (Hoe bestaat het dat ze dat in Den Haag niet kunnen verzinnen! Ik zou het wel weten!) Wat we ons niet realiseren is dat we daarmee alle lef, alle moed, alle inspiratie, creativiteit en innovatie uit die overheid persen. Want wie durft het nog aan om écht baanbrekend werk te verrichten als er 16 miljoen boze emoji’s en erger op de loer liggen?
En zo zijn we met elkaar in een negatieve spiraal beland. We hebben veel kritiek op de overheid, die verkrampt, wordt voorzichtig, angstig. Gaat alle risico’s uitsluiten, alle gaten dichttimmeren. En dat leidt altijd tot middelmatigheid. Daar vinden we vervolgens weer wat van etc. etc.
Wat we nodig hebben is een overheid die inspireert en die zelf geïnspireerd ís. En aangezien een overheid uit mensen bestaat (niet meer en niet minder) hebben we dus mensen nodig die zelf geïnspireerd zijn en die weten te inspireren.
Bij voorkeur zijn dat de leiders. De burgemeesters, ministers, gemeentesecretarissen, leidinggevenden. Maar gelukkig hoeft het daar niet van af te hangen. Inspiratie kan op elke plek in het systeem ontstaan of ingebracht worden. En net zoals angst een negatieve spiraal aanwakkert, wakkert inspiratie een positieve spiraal aan. Omdat inspiratie namelijk aan die andere behoefte appelleert die we óók allemaal hebben: ertoe doen. Van meerwaarde zijn. Van betekenis zijn. En als we eenmaal die positieve spiraal in gang hebben gezet, wordt de negatieve spiraal erdoor overschreven. Omdat de positieve spiraal ons geluk, voldoening, trots en tevredenheid bezorgt. En de negatieve spiraal alleen maar meer angst, frustratie en ontevredenheid.
Ik weet wel, voor welke spiraal ik kies. Jij?
Ik start 2 maal per jaar met een nieuwe groep Inspirerend Publiek Leiderschap. Heb je interesse? Wil je erover sparren? Of wil je me een andere vraag stellen? Neem dan vrijblijvend contact met me op óf boek een virtuele koffie.
