Drie redenen waarom iedere leider een visie nodig heeft.
Ja, ik ga het hebben over het nut en noodzaak van een visie. Denk je nu direct: “Visie? Daar heb ik helemaal geen tijd voor! Ik heb het veel te druk met mijn gewone werk!”, Dan is deze blog juist voor jou van meerwaarde! Ik daag je dan zeker uit om te blijven lezen.
Eerlijk is eerlijk: toen ik zelf 30 was en net aan mijn eerste leidinggevende job was begonnen, had ik geen benul van wat het nut van een visie zou kunnen zijn. Er was veel werk te verzetten en ik gaf mezelf helemaal geen tijd om me met een visie bezig te houden. Toen mijn sectordirecteur maar bleef “zeuren” om een visie was ik zelf degene die met enige irritatie zei: “Visie, visie, is het goed als ik gewoon aan het werk ga?!”
20 jaar later kijk ik daar met verwondering op terug. Intussen is nut en noodzaak van een visie zo kristal helder voor me geworden, dat ik me niet meer kan voorstellen om iets zónder een visie te ondernemen. Ik heb zelf een visie op mijn bedrijf, op mijn persoonlijk leven en op mijn gezin! Ik bedoel maar ☺
Missie, visie, mission statement…. Waar het om gaat is dat je weet waar je naar toe gaat én waarom.
Even vooropgesteld: ik heb niet zoveel met de discussie wat nu precies het verschil is tussen missie en een visie. Er gaan namelijk tal van verschillende definities en beschrijvingen rond. De meest gehanteerde definities komen erop neer dat een missie aangeeft waar je voor STAAT als team of organisatie en een visie aangeeft waar je voor GAAT. Een missie geeft dan je bestaansrecht weer, waarom ben je überhaupt als team of als organisatie aanwezig? Waarom besta je? En de visie geeft dan aan wat het hoogste doel is dat je nastreeft. Wat mij betreft is helder dat het antwoord op beide vragen (Waar STA je voor en waar GA je voor) even belangrijk is. Ik gebruik graag het woord visie voor een gecombineerd antwoord op beide vragen. En als jij dat wil splitsen in een missie én een visie: be my guest!
Je visie als toetsingskader
Een visie geeft dus antwoord op de vragen “Waar STAAN wij voor en waar GAAN wij voor?”. Op die manier word je visie ook je toetsingskader. Een goed geformuleerde en doorleefde visie maakt het super makkelijk om met alle dagelijkse afleidingen om te gaan.
De meest gehoorde “klacht” die ik hoor van leiders binnen de overheid is “dat de waan van de dag uiteindelijk toch regeert”. Meestal gevolgd door tal van verklaringen waarom dat dan zo is. Er wordt steeds meer van ons verwacht, we krijgen er alleen maar taken bij, de politiek is niet koersvast en kijkt uitsluitend naar de korte termijn, de burgers worden steeds mondiger. Om er maar een paar te noemen. Mijn stelling is echter: de waan van de dag kan alleen maar regeren OMDAT je geen duidelijke visie op je organisatie hebt! Want waar toets jij zelf aan waar je je prioriteiten legt als je geen helder toekomstbeeld hebt, geen hoogste doel dat je nastreeft? Hoe bepaal je dan wat meer aandacht verdient? Project A of project B? Activiteit X of activiteit Y? En voor de medewerkers is het dus niet anders.
Ik coach op dit moment een beleidsadviseur Groen. Hij kwam maar niet door zijn werk heen. Alles wat maar enigszins op “groen” lijkt, wordt in de gemeente waar hij werkt op zijn bordje gelegd. En omdat hij van nature niet zo goed “nee” kan zeggen komt hij dus om in allerlei futiliteiten en heeft hij al drie jaar geen beleidsstuk geproduceerd. Iets wat hem ontzettend frustreert én onzeker maakt.
Ik heb hem een visie op Groen laten formuleren. Gewoon, vanuit zijn vakkennis en zijn liefde daarvoor. Na wat piepen en kraken in de bovenkamer kwam hij met het volgende:
Ik geloof dat leven midden in het groen goed is voor je gezondheid, de mensen om je heen, voor dieren en voor de wereld. Groen in je woonomgeving geeft je een goed gevoel. Daarom werk ik aan / voor een groene leefomgeving. Niet in een strak keurslijf, maar weelderig groeiend. Op die manier is het groen ook een veilige verblijfplaats voor dieren. Door mijn bijdrage te leveren aan een groene, weelderige leefomgeving, lever ik ook mijn bijdrage om toekomstige uitdagingen op te lossen. Groen is geen last of beperking, maar een wezenlijk, essentieel en voor mij erg aantrekkelijk onderdeel van een goed en gezond leven.
Vervolgens vroeg ik hem om alle werkzaamheden die nu op zijn bordje liggen eens naast deze visie te leggen en te kijken of ze prioriteit verdienen ja of nee. En wat denk je? Hij zag ineens glashelder waar hij zijn tijd verdeed met niet relevante taken. Zo maakte hij op verzoek van collega’s kadastrale ondergrondjes voor tekeningen. Heeft niets met zijn visie te maken, maar… hij kan het en dus doet hij het. Hij was steeds heel veel tijd kwijt om te bediscussiëren waarom een stukje snippergroen wel of niet verkocht zou mogen worden. Nu had hij in één keer een keer een antwoord paraat: “ja” als het stukje groen geen rol van betekenis speelt in de groenbeleving van de wijk en “nee” als dat wel het geval is. Toen hij na deze sessie de deur uit liep zei hij: “Ik voel me 10 kilo lichter!”
Je visie als inspirator voor je medewerkers
Een visie is zoveel meer dan een stip op de horizon. Een goed geformuleerde visie raakt de intrinsieke drijfveren die we allemaal hebben en die maken dat we überhaupt ons bed uitkomen: de wens om te groeien en om een bijdrage te leveren aan iets dat groter is dan onszelf. Hoewel velen van ons dat vergeten zijn: geluk en voldoening halen we niet uit “bezig zijn”. Daar laad je je accu niet mee op, integendeel. Je accu laadt op als je groeit, als je nieuwe dingen leert, als je iets doet wat net even moeilijker was dan de vorige keer. En als je een bijdrage levert aan een hoger doel. Als dat wat je doet belangrijk is. Niet alleen voor jou, maar juist ook voor anderen.
Door een goed geformuleerde en inspirerende visie te hebben, zorg je ervoor dat mensen met hart en ziel voor je willen werken, in plaats van alleen voor het salaris of de fijne secundaire omstandigheden. Je mensen worden nog veel meer medestanders dan alleen je medewerkers. Ze wíllen dezelfde kant op als jij.
Een jaar geleden begeleidde ik een team managementassistenten in een net gefuseerde organisatie. Ze worstelden enorm met de drie verschillende werkwijzen en culturen waar ze mee te maken hadden. Ieder afdelingshoofd had zo zijn eigen voorkeuren, afhankelijk van waar ze vandaan kwamen, en die voorkeuren liepen nogal uiteen.
Samen met de teamleider ben ik, ook hier weer, begonnen met het formuleren van een heldere visie. Dat werd deze:
In alles wat we doen, geloven wij in de kracht van synergie. Wij zetten onze deskundigheid in om meerwaarde te leveren aan het functioneren van de organisatie als geheel. De manier waarop we dat doen is door mee te denken én mee te doen. Wij zijn proactief, verbindend en betrouwbaar.
De dames in het team snapten ineens wat de meerwaarde was van met elkaar samen vanuit één locatie werken. Ze gingen zien hoe dat niet alleen voor de organisatie, maar óók voor henzelf het werk prettiger, uitdagender en dus aantrekkelijker maakte.
Ok, eerlijk is eerlijk: er waren er ook die beslist níet meewilden in deze visie. Maar ook dat werd door het formuleren van de visie zo kristalhelder, dat daar in alle openheid en op een constructieve manier naar een andere oplossing (andere plek in of buiten de organisatie) kon worden gezocht.
Je visie als leidraad voor je organisatie ontwikkeling
Een ander bijkomend aspect van het ontbreken van een inspirerende visie is dat het voor de medewerkers vaak maar moeilijk te volgen is waarom bepaalde veranderingen worden doorgevoerd. Omdat we die dus simpelweg niet goed genoeg kunnen uitleggen. Waarom moeten we van een sectorenmodel naar een directiemodel om daarna weer terug te gaan naar een éénhoofdige directie met domeinmanagers? Noemden we die vroeger niet sectorhoofden? Of we gaan zaakgericht werken. Integraal, klantgericht, van buiten naar binnen, regievoeren. Allemaal dingen die op zichzelf zeker van heel veel meerwaarde kunnen zijn, maar die stuk voor stuk hun doel missen als ze niet kunnen worden ingebed in een overkoepelende heldere visie.
Het verrast me altijd weer hoeveel mensen op de werkvloer tegen me zeggen en hoe vaak ze eigenlijk heel scherp precies de vinger op de zere plek weten te leggen. Zomaar even een paar voorbeelden van wat ik (bijna) dagelijks hoor:
“Och weet je, ik heb al zoveel veranderingen overleefd, ik zal deze ook wel overleven.”
“Tja, dat hebben we een paar jaar geleden ook al gedaan, maar zo gaat dat: één keer in de zoveel jaar moet de boel op de schop om het een paar jaar laten met andere naampjes gewoon weer terug te draaien.”
“Ze weten mooi te vertellen hoe ze het willen hebben, maar ze hebben geen idee wat er op de werkvloer speelt. Het werk wordt alleen maar ingewikkelder en wie heeft hier nou voordeel bij?”
In al deze gevallen ontbrak een inspirerende en heldere visie op de toekomst waardoor de directie het waarom van de ontwikkeling niet goed kon uitleggen en de medewerkers het dus niet goed begrepen. Maar hoe zou het zijn als je vanuit een visie als bijvoorbeeld deze zou werken:
“De samenleving van onze gemeente verdient en vraagt om een overheid die regelt wat moet en loslaat wat kan. Een overheid die de samenleving stimuleert en inspireert om zelf eigenaarschap te nemen voor de leefbaarheid in de eigen dorpen en wijken. Een overheid die bescherming biedt aan hen die het nodig hebben en ruimte geeft aan hen die het aankunnen. Zodat we met elkaar kunnen zeggen: De maatschappij, dat zijn wij!”
Bij alle geplande ontwikkelingen en wijzigingen in de organisatie moet de eerste vraag steeds zijn: brengt deze verandering ons dichter bij het realiseren van onze visie, ja of nee? En wat mij betreft (ik hoor graag of jullie dat ook zo ervaren!) volgt uit deze visie veel meer de vraag: “Wat moeten onze mensen kunnen om dit te bereiken?” dan de vraag: “Hoe gaan we onze organisatie structureren?”
3 tips voor het opstellen van een kristalheldere en inspirerende visie voor je team, afdeling of organisatie:
- Stel jezelf de “waarom” vraag. Waarom bestaat je team? Waarom bestaat je organisatie? Wat is ten diepste de reden dat jullie bestaan? Wat moet de meerwaarde van je team of organisatie zijn? Hoe wordt de wereld, de organisatie, de gemeente, de gemeenschap beter, mooier, prettiger doordat jullie bestaan en doen wat je doet?
- Formuleer de visie vervolgens in de ik-vorm of in de wij-vorm. Maak hem persoonlijk en helemaal van jou. Je moet voelen dat hij klopt en dat dit inderdaad is waar jij voor staat én waar je voor gaat. Als het goed is voel je direct enthousiasme en energie. Je krijgt direct zin om hiermee aan de slag te gaan.
- Lees de visie voor aan iemand buiten je werkkring. Vraag aan die persoon (je partner, de buurvrouw, je moeder, maakt niet uit wie) om met de ogen dicht naar de visie te luisteren. Na het voorlezen vraag je wat het met ze deed. Raakte het iets? Werden ze er enthousiast van? Als het antwoord “ja” is, heb je een goede visie te pakken. Als het antwoord “nee” is, ga dan terug naar tip 1 en begin opnieuw ☺.
Ik ben benieuwd naar de visies die jullie gaan formuleren, deel je ze hieronder?
Hoe nu verder?
Gratis consult
Heb ik iets getriggerd? Had je tijdens het lezen een aha moment? Of had je misschien een sh*t moment? Allebei is prima. Want zo’n moment kan de start zijn van groei in jouw leiderschap. Wil je weten hoe jouw groei er specifiek uit kan zien of wat je moet doen? Maak vandaag nog een afspraak voor een virtuele koffie.
Met veel passie coach ik leiders binnen de overheid. Ik stond zelf 20 jaar met m’n voeten in de klei en lag regelmatig met m’n neus in de modder. Ik was afdelingshoofd en gemeentesecretaris. Ik leerde wat niet werkt door te vallen, stond op en ging op zoek naar wat wél werkt. Wil jij beter worden in je leiderschap zonder de fouten te maken die ik maakte? Neem gerust vrijblijvend contact op om samen de mogelijkheden te onderzoeken.
